Oprócz tradycyjnych zabiegów dla poratowania zdrowia kuracjuszy jedną z popularniejszych metod jest leczenie dźwiękiem. Muzykoterapia, czyli właśnie słuchanie muzyki w celu przywracania zdrowia i poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej lub umysłowej, ma w uzdrowiskach długą tradycję. Do najciekawszych należy z pewnością historia orkiestry w Lądku-Zdroju.

Początki kapeli zdrojowej sięgają 1680 r., gdy na balkonie nad basenem w nowym zakładzie „Maria” dwóch miejscowych muzyków przygrywało zażywającym kąpieli kuracjuszom. Różne zespoły koncertowały już w czasach ministra Hoyma pod koniec XVIII w., chociaż zorganizowana orkiestra zdrojowa powstała dopiero w 1829 r. W ubiegłym wieku czas jej koncertów w parkach wynosił aż cztery godziny dziennie. Grano również na wieczornych zabawach w sali  „Ludwiki”. Liczebność orkiestry wynosiła od kilku osób na początku XIX w. aż po dwadzieścia, a nawet ponad trzydzieści, w sezonach letnich w latach trzydziestych XX w. Do 1939 r. orkiestrą kierował i dyrygował Feliks Kochański, który rozbudował zespół do 32 muzyków. Repertuar orkiestry obejmował wówczas ponad 3000 utworów, a dla jej potrzeb przeznaczono budynek nazywany „Domem Muzyki” (obecnie na jego miejscu znajduje się sanatorium wojskowe).  

W niemieckich przedwojennych informatorach możemy wyczytać, że koncerty uzdrowiskowe należały do miejscowej tradycji. Orkiestra w sezonie występowała codziennie przy promenadzie wcześnie rano, rozpoczynając koncert już o 6.30, a w parku zdrojowym w godz. 16-17. W czwartki o 16 rozpoczynała koncert w leśnej świątyni. W środy i soboty koncerty wieczorne odbywały się w parku zdrojowym od godz. 19.00. Przed wojną w uzdrowisku działały trzy składy orkiestry, które grały właściwie przez cały dzień, na promenadach i w altanach, a nocą również na dansingach.

Polsko-niemiecka orkiestra zdrojowa po II wojnie światowej

Z ustnych informacji pozyskanych od stale aktywnych pasjonatów historii lądeckiego zespołu wiemy, że w latach 1946-51 koncertowała niemiecka orkiestra zdrojowa pod administracją wojsk radzieckich. Po drugiej wojnie światowej znaczną część uzdrowiska przejęli Rosjanie – tu kierowali na leczenie swoich żołnierzy stacjonujących w Legnicy. Dlatego początkowo w latach 1946-1947 grywała tylko w sanatorium władz radzieckich.

W roku 1946 w Sanatorium Adam w sali „Zandera” kuracjuszom w czasie posiłków przygrywała Orkiestra Zdrojowa w obsadzie niemieckiej. Jednocześnie koncerty były transmitowane do trzech pobliskich sanatoriów za pomocą technologii kablowej. W listopadzie 1950 r. do Lądka-Zdroju przyjechał Wiesław Kała – polski muzyk akordeonista, który po wyjeździe muzyków niemieckich organizował lądecką orkiestrę. W tym samym czasie powstała Komisja Uzdrowiskowa, a jej zadaniem było m.in. zaspakajanie potrzeb kulturalnych uzdrowiska. Komisja na potrzeby zespołu dokonała zakupu nut w liczbie 1300 pozycji, tworząc podstawy pod różnorodny repertuar lądeckiej orkiestry. W niedługim czasie do zespołu dołączyli muzycy z Bytomia, Krakowa, Gliwic. Od tej pory składał się on z 10 osób, a koncerty, jak w czasach przedwojennych, znów zaczęły odbywać się codziennie – w sezonie letnim w muszli koncertowej, a w okresie zimowym w sanatorium „Adam”. Pod koniec dekady, w okresie jesienno-zimowym, orkiestra koncertowała już także w kawiarni zdrojowej.  

Orkiestra zdrojowa dzisiaj

Aktualnie zespół występuje w Kawiarni Wiedeńskiej „Albrechtshalle” przy ul. Lipowej, natomiast w sezonie letnim przenosi się do muszli koncertowej. Tradycyjnie koncertuje w środy trzy razy w miesiącu, a niekiedy także w Uzdrowisku Długopole w Kawiarni Zdrojowej.  Na repertuar zespołu Orkiestry Zdrojowej składają się utwory kompozytorów muzyki operetkowej: Fr. Lehara, E. Kalmana, J. Straussa, C. Zellera oraz przedstawicieli muzyki poważnej – Fr. Chopina, J.S. Bacha, W.A. Mozarta, J. Brahmsa.

Zespół zdrojowy nie ogranicza się jednak do prezentacji swojego repertuaru wyłącznie kuracjuszom. W ramach polsko-czeskiej wymiany kulturalnej występował przez kilka lat w zamku w zaprzyjaźnionym Rychnovie nad Kněžnou, a w  latach 1997 i 1998 brał udział w Festiwalu Muzyki Zdrojowej w Polanicy-Zdroju. Popularyzuje utwory mistrzów w różnych miejscowościach, dając koncerty m. in. w zamku w Trzebieszowicach, w Kłodzku, Złotym Stoku, Długopolu-Zdroju czy Kudowie-Zdroju. Występy zespołu uświetniają także święta państwowe i imprezy organizowane przez lądeckie instytucje kultury.

Co słychać w Lądku-Zdroju poza orkiestrą?

Wydarzenia kulturalne w miasteczku to również działalność piwnicy „Pod Adamem”. Natomiast  w narożnej kamienicy w rynku pod numerem 1, gdzie żył i tworzył jeden z największych śląskich rzeźbiarzy baroku Michał Klahr (starszy), powstała „Kawiarnia Artystyczna Dom Klahra”. Odbywają się tam cykliczne koncerty poezji śpiewanej, organizowane są wieczory z muzyką latino. Także  twórczość artystyczna dzieci prezentowana jest na okolicznościowych koncertach miejscowego Społecznego Ogniska Muzycznego.

Tekst: Leszek Tułodziecki

uczestnik projektu „Wiedza i umiejętności pewnym krokiem do zatrudnienia – wsparcie  potencjału społeczno-zawodowego oraz integracja osób niewidomych i słabowidzących”