Ta strona używa ciasteczek (ang. cookies). Jeżeli nie wyrażasz na to zgody, opuść tę stronę.
Akceptuję Polityka prywatności

Muzyka leczy… czyli historia lądeckiej orkiestry uzdrowiskowej

Orkiestra zdrojowa na wschodnich stokach Kotliny Kłodzkiej gra już prawie dwieście lat. W urokliwym uzdrowisku nieustannie trwają starania o zachowanie wiedeńskiego klimatu muzycznego…

Oprócz tradycyjnych zabiegów dla poratowania zdrowia kuracjuszy jedną z popularniejszych metod jest leczenie dźwiękiem. Muzykoterapia, czyli właśnie słuchanie muzyki w celu przywracania zdrowia i poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej lub umysłowej, ma w uzdrowiskach długą tradycję. Do najciekawszych należy z pewnością historia orkiestry w Lądku-Zdroju.

Początki kapeli zdrojowej sięgają 1680 r., gdy na balkonie nad basenem w nowym zakładzie „Maria” dwóch miejscowych muzyków przygrywało zażywającym kąpieli kuracjuszom. Różne zespoły koncertowały już w czasach ministra Hoyma pod koniec XVIII w., chociaż zorganizowana orkiestra zdrojowa powstała dopiero w 1829 r. W ubiegłym wieku czas jej koncertów w parkach wynosił aż cztery godziny dziennie. Grano również na wieczornych zabawach w sali  „Ludwiki”. Liczebność orkiestry wynosiła od kilku osób na początku XIX w. aż po dwadzieścia, a nawet ponad trzydzieści, w sezonach letnich w latach trzydziestych XX w. Do 1939 r. orkiestrą kierował i dyrygował Feliks Kochański, który rozbudował zespół do 32 muzyków. Repertuar orkiestry obejmował wówczas ponad 3000 utworów, a dla jej potrzeb przeznaczono budynek nazywany „Domem Muzyki” (obecnie na jego miejscu znajduje się sanatorium wojskowe).  

W niemieckich przedwojennych informatorach możemy wyczytać, że koncerty uzdrowiskowe należały do miejscowej tradycji. Orkiestra w sezonie występowała codziennie przy promenadzie wcześnie rano, rozpoczynając koncert już o 6.30, a w parku zdrojowym w godz. 16-17. W czwartki o 16 rozpoczynała koncert w leśnej świątyni. W środy i soboty koncerty wieczorne odbywały się w parku zdrojowym od godz. 19.00. Przed wojną w uzdrowisku działały trzy składy orkiestry, które grały właściwie przez cały dzień, na promenadach i w altanach, a nocą również na dansingach.

Polsko-niemiecka orkiestra zdrojowa po II wojnie światowej

Z ustnych informacji pozyskanych od stale aktywnych pasjonatów historii lądeckiego zespołu wiemy, że w latach 1946-51 koncertowała niemiecka orkiestra zdrojowa pod administracją wojsk radzieckich. Po drugiej wojnie światowej znaczną część uzdrowiska przejęli Rosjanie – tu kierowali na leczenie swoich żołnierzy stacjonujących w Legnicy. Dlatego początkowo w latach 1946-1947 grywała tylko w sanatorium władz radzieckich.

W roku 1946 w Sanatorium Adam w sali „Zandera” kuracjuszom w czasie posiłków przygrywała Orkiestra Zdrojowa w obsadzie niemieckiej. Jednocześnie koncerty były transmitowane do trzech pobliskich sanatoriów za pomocą technologii kablowej. W listopadzie 1950 r. do Lądka-Zdroju przyjechał Wiesław Kała – polski muzyk akordeonista, który po wyjeździe muzyków niemieckich organizował lądecką orkiestrę. W tym samym czasie powstała Komisja Uzdrowiskowa, a jej zadaniem było m.in. zaspakajanie potrzeb kulturalnych uzdrowiska. Komisja na potrzeby zespołu dokonała zakupu nut w liczbie 1300 pozycji, tworząc podstawy pod różnorodny repertuar lądeckiej orkiestry. W niedługim czasie do zespołu dołączyli muzycy z Bytomia, Krakowa, Gliwic. Od tej pory składał się on z 10 osób, a koncerty, jak w czasach przedwojennych, znów zaczęły odbywać się codziennie – w sezonie letnim w muszli koncertowej, a w okresie zimowym w sanatorium „Adam”. Pod koniec dekady, w okresie jesienno-zimowym, orkiestra koncertowała już także w kawiarni zdrojowej.  

Orkiestra zdrojowa dzisiaj

Aktualnie zespół występuje w Kawiarni Wiedeńskiej „Albrechtshalle” przy ul. Lipowej, natomiast w sezonie letnim przenosi się do muszli koncertowej. Tradycyjnie koncertuje w środy trzy razy w miesiącu, a niekiedy także w Uzdrowisku Długopole w Kawiarni Zdrojowej.  Na repertuar zespołu Orkiestry Zdrojowej składają się utwory kompozytorów muzyki operetkowej: Fr. Lehara, E. Kalmana, J. Straussa, C. Zellera oraz przedstawicieli muzyki poważnej – Fr. Chopina, J.S. Bacha, W.A. Mozarta, J. Brahmsa.

Zespół zdrojowy nie ogranicza się jednak do prezentacji swojego repertuaru wyłącznie kuracjuszom. W ramach polsko-czeskiej wymiany kulturalnej występował przez kilka lat w zamku w zaprzyjaźnionym Rychnovie nad Kněžnou, a w  latach 1997 i 1998 brał udział w Festiwalu Muzyki Zdrojowej w Polanicy-Zdroju. Popularyzuje utwory mistrzów w różnych miejscowościach, dając koncerty m. in. w zamku w Trzebieszowicach, w Kłodzku, Złotym Stoku, Długopolu-Zdroju czy Kudowie-Zdroju. Występy zespołu uświetniają także święta państwowe i imprezy organizowane przez lądeckie instytucje kultury.

Co słychać w Lądku-Zdroju poza orkiestrą?

Wydarzenia kulturalne w miasteczku to również działalność piwnicy „Pod Adamem”. Natomiast  w narożnej kamienicy w rynku pod numerem 1, gdzie żył i tworzył jeden z największych śląskich rzeźbiarzy baroku Michał Klahr (starszy), powstała „Kawiarnia Artystyczna Dom Klahra”. Odbywają się tam cykliczne koncerty poezji śpiewanej, organizowane są wieczory z muzyką latino. Także  twórczość artystyczna dzieci prezentowana jest na okolicznościowych koncertach miejscowego Społecznego Ogniska Muzycznego.

Tekst: Leszek Tułodziecki

uczestnik projektu „Wiedza i umiejętności pewnym krokiem do zatrudnienia – wsparcie  potencjału społeczno-zawodowego oraz integracja osób niewidomych i słabowidzących”