Szlak cysterski

Mnisi cysterscy prowadzili niezwykle ożywioną działalność rolniczą, budowlaną i umysłową, tworząc w zamieszkiwanych przez siebie regionach istotne ośrodki kulturalne i gospodarczą, co z kolei skłaniało władców do lokowania nowych opactw na podległych im terenach. Pierwsze klasztory cysterskie na ziemiach polskich powstały już w pierwszej połowie następnego stulecia. Na Dolny Śląsk, do Lubiąża nad Odrą, zakonników z opactwa w Pforcie nad Saalą sprowadził w 1163 roku Bolesław I Wysoki. Dolnośląscy cystersi do końca XIII w. nie tylko założyli filie w Henrykowie i Kamieńcu Ząbkowickim, ale weszli również w posiadanie Barda Śląskiego, w którym na miejscu dawnej kaplicy wybudowali pierwszy kościół, oraz zespołu klasztornego wraz z bazyliką pw. św. Jadwigi w Trzebnicy. Turystyczny Szlak Cysterski stanowi część Europejskiego Szlaku Kulturowego i jest doskonałą okazją do zapoznania się z bogactwem kulturowym regionu. Podróż dolnośląską częścią szlaku rozpoczynamy w Lubiążu, skąd kierujemy się na wschód, do Trzebnicy, następnie, przejeżdżając przez Wrocław, trasa wiedzie na południe – kolejno do Henrykowa i Kamieńca Ząbkowickiego, a kończy się w położonym na zachód od Wałbrzycha opactwa w Krzeszowie.

Lubiąż

Założenie cysterskie w Lubiążu pochodzi z XII w. i jest największym zespołem klasztornym w Europie. Złoty okres rozwoju opactwa przypada na wieki XVII i XVIII – wówczas to powstają monumentalny barokowy pałac opacki, którego wnętrze mieści w sobie ponad 300 bogato zdobionych sal, ogrody z fontannami, browar i szpital, a bazylika Wniebowzięcia NMP oraz pozostałe budynki klasztorne otrzymują barokowy wystrój (m.in. za sprawą płócien i fresków mistrza Michała Willmanna). Trwające od wielu lat prace konserwatorskie i rewitalizacyjne mają na celu przywrócenie perle śląskiego baroku dawnego blasku. Zwiedzającym udostępnia się obecnie m.in. jadalnię opata, salę książęcą oraz refektarz.

Trzebnica

Klasztor i kościół w Trzebnicy, ufundowane przez Henryka I Brodatego oraz Jadwigę, uznaną później za świętą kościoła katolickiego,wzniesiono w latach 1203-12128 jako pierwsze na ziemiach polskich założenie przeznaczone dla żeńskiego zakonu cysterek, który podlegał opactwu z Lubiąża. Trzebnicki klasztor, wielokrotnie trawiony przez pożary i niszczony przez najeżdżające Śląsk wojska, odbudowywano w stylu barokowym w drugiej poł. XVII i na początku XVIII w. Od końca XIX stulecia bazyliką i sanktuarium św. Jadwigi opiekują się siostry boromeuszki, które prowadzą w Trzebnicy stołówkę dla ubogich, świetlicę dla młodzieży oraz zakład opiekuńczo-leczniczy. Do zwiedzania udostępnia się obecnie przede wszystkim bazylikę św. Jadwigi, w tym pochodzącą z 1214 roku kryptę św. Bartłomieja. Muzeum sióstr boromeuszek i pomieszczenia klasztorne są chwilowo niedostępne dla turystów.  

Henryków

Początki opactwa henrykowskiego sięgają 1227 roku, kiedy to na ziemie nadane przez Henryka Brodatego przybyli pierwsi zakonnicy z Lubiąża. Podobnie jak klasztor macierzysty, tak i jego filia w Henrykowie rozwijała się szczególnie intensywnie w drugiej połowie XVII w. – w okresie sprawowania urzędu opata przez Henryka Kahlerta, kiedy cystersom udało się nie tylko spłacić swoje długi, ale i w znaczny sposób rozbudować istniejący zespół klasztorny. Barokowe zabudowania, w których skład wchodzą m.in. kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela oraz pochodzący z przełomu XVII i XVIII w. budynek opactwa, do dziś budzą zachwyt turystów z całego świata. W jednej z sal podziwiać można wierną kopię słynnej Księgi Henrykowskiej, której oryginał przechowywany jest przez Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu.

Kamieniec Ząbkowicki

Opactwo kamienieckie to druga z filii cysterskiego klasztoru w Lubiążu – mnisi przyjechali do Kamieńca w 1249 roku, zajmując zabudowania ufundowane pół wieku wcześniej dla zakonu augustianów. Z początkiem następnego stulecia rozpoczęła się budowa gotyckiego założenia klasztornego, odbudowanego i przywróconego do stanu świetności ze zniszczeń wojennych dopiero w XVII w. za czasów opata Szymona Rudigera i jego następców. W zachowanych do dziś budynkach opactwa współcześnie mieści się Archiwum Państwowe, natomiast gotycka, pocysterska świątynia pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Starszego (z barokowym ołtarzem i obrazami Willmanna) pełni obecnie funkcję kościoła parafialnego.

Krzeszów

Pierwszymi gospodarzami klasztoru i parafii w Krzeszowie byli benedyktyni, którzy z niewiadomych przyczyn nagle opuścili przekazane im ziemie. Na ich miejsce w 1292 roku sprowadzono cystersów z Henrykowa. Opactwo rozwijało się szczególnie intensywnie w okresie po wojnie trzydziestoletniej – perłą krzeszowskiego założenia cysterskiego jest bazylika pw. Wniebowzięcia NMP, będąca największą barokową świątynią na Śląsku i z tego powodu zasłużenie nazywana Złotym Domem (kościół został zaplanowany jako symboliczna świątynia jerozolimska). Na terenie opactwa znajdują się jeszcze dwa inne zabytkowe kościoły, Mauzoleum Piastów Świdnickich z grobowcami Bolka I Surowego i jego następców – Bolka II i Bolka III.

Sosnowa

Kościół w Sosnowej oraz o możliwości zobaczenia w kościele panoramy okolicy.

Parafia w Kamieńcu Ząbkowickim realizowała zadanie związane z remontem wieży kościoła filialnego pw. św. Maternusa w Sosnowej (pokrycie z łupka kamiennego). Ponadto na wieży kościoła zamontowano kamerę obrotową, z której obraz przekazywany jest do przedsionka kościoła. Tam na monitorze można obserwować widok z wieży i sterować kamerą na różne strony podziwiając panoramę okolicy. Kościół wraz z atrakcją w postaci „zdalnej wieży widokowej” będzie udostępniany turystom nieodpłatnie przez cały rok. Zapraszamy od kwietnia 2022 r.

Kościół w Sosnowej znajduje się na Szlaku Marianny Orańskiej, Szlaku Cysterskim oraz w pobliżu Szlaku Świętego Wojciecha.

„W 1722 roku, po zakończeniu kompleksowej przebudowy w stylu barokowym opactwa w Kamieńcu Ząbkowickim, ówczesny opat Gerard Woywoda podjął decyzję o ufundowaniu przez zakon cystersów nowego kościoła w Sosnowej (oryginalny dokument został odkryty podczas obecnego remontu w kapsule czasu. Zostanie przekazany do Archiwum Państwowego we Wrocławiu, ale jego kopia będzie wisiała w kościele w Sosnowej). Stary kościół wyburzono, a na jego miejscu wybudowano nowy. Budowę zakończono w 1799 roku. Projektował go i budował Thaddeus Gross.

Po sekularyzacji zakonu cystersów w 1810 roku Sosnowa weszła w skład posiadłości królowej niderlandzkiej Fryderyki Louisy Wilhelminy z rodu Hohenzollernów, a w 1838 otrzymała ją jej córka – Marianna Orańska.”

Zobacz ulotkę kościoła w Sosnowej