Rysina z „De Re Metallica libri XII” Georgiusa Agricoli

Ten romański lud wyspecjalizował się w rozpoznawaniu i pozyskiwaniu ukrytych w ziemi bogactw. Walonowie pokonywali trudnodostępne, a czasami nieznane jeszcze tereny – stąd też wzięła się potrzeba nadawania nowym rejonom własnych nazw geograficznych. Trasy swoich wędrówek oznaczali często za pomocą symboli rytych na drzewach czy kamieniach, podobnie jak robi się to współcześnie w przypadku wytyczania nowych szlaków turystycznych. Co więcej, lud ten wytrwale chronił swoich tajemnic, skrupulatnie notując znaleziska w tak zwanych „spiskach” – często szyfrowanych notatkach, które z czasem składały się na księgi. Dziś przywołuje się przede wszystkim dwie najbardziej znane pozycje – „Księgę walońską” z 1456 roku oraz o dziesięć lat późniejszą „Walońską księgę z Trutnova”. Działalność Walonów, osnuta tajemnicą i siłą niezwykłych rytuałów i wierzeń, do dzisiejszego dnia jest żywa – podobnie jak żywe są dawne walońskie legendy, z których jedna opowiada o ukrytym pod Chybotkiem przejściu do tajemnego skarbca ze złotem i drogocennymi kamieniami. W Szklarskiej Porębie aktywnie działa Sudeckie Bractwo Walońskie, którego siedzibą jest Chata Walońska, umiejscowiona niedaleko Wodospadu Szklarki.